В. Рубінчык. КАТЛЕТЫ & МУХІ (75)

Шалом папросту! Сёння – пра поспехі й небяспекі.

Несумненны поспех для арганізатараў беларускамоўнага ўніверсітэта імя Ніла Гілевіча – атрыманне пасведчання аб рэгістрацыі (праўда, на рускай мове, але дэпутатцы Алене Анісім напяялі, што «такі парадак»). Зараз арганізатары шукаюць «дах»… Бясплатная парада – чаму б не атабарыцца ў Лідзе Гродзенскай вобласці або Ельску Гомельскай? Тады Лідскі ўніверсітэт патэнцыйныя абітурыенты паблыталі б з тым, што ў Брытаніі (University of Leeds), а Ельскі – з тым, што ў ЗША (Yale University). I ўсе ламануліся б да Алега Трусава і кампаніі… Не паверыце, але сп. Алег спадзяецца, што ў наступным месяцы «пачнуць працаваць і сайт, і электронная пошта ўніверсітэта»! І «прэзідэнт дэмакратычнай часткі грамадства» Аляксандр Мілінкевіч, 1947 г. нар., – у спісе выкладчыкаў; пэўна, вернецца да выкладання фізікі пасля 30 год у «палітыкуме».

Вось жа, экс-журналіст «Белорусского рынка» ды «Радыё Свабоды» Уладзімір Бараніч ужо мае свой не задужа папулярны сайт (resurs.by) i летась праславіўся тым, што справакаваў «Пракапенягейт», разбудзіўшы мляўкую Беларускую асацыяцыю журналістаў. А 17.05.2018 апублікаваў на сваёй старонцы ў FB амаль сенсацыйны допіс пра аднаго з вядомых беларускіх палітыкаў, сакратара ўправы БНФ у 1990-х і намесніка старшыні БНФ у 2000-х. Ідзецца, як лёгка зразумець, пра сярэдзіну 1980-х; «Талака» існавала ў 1985–1990 гг.:

У маіх плянаваных мэмуарах пра Талаку (тую першую, ня клюб-гаварыльню) згадаю, як мы зь цяпер ужо нябожчыкам Віктарам Івашкевічам ды яго братам Яўгенам хадзілі рабаваць нэграў (чорных) дзеля папаўненьня парцейнае касы ды расавае нянавісьці (Віктар прыйшоў у нацыянальны рух з нацыкаў, а я быў проста адмарозкам, на чым мы і сышліся)… Ну і пра жыдабойскія (С) тэрмін ВІ) рэчы распавяду. Напрыклад, як яго малы сын вешаў лялек, называючы іх жыдамі. Натуральна, у Талацэ мы ўсе захапляліся – во якое правільнае выхаваньне.

Ул. Бараніч і В. Івашкевіч. Фота з primus.by i palitviazni.info.

Спадару Баранічу яшчэ не споўнілася 55, на маразм ён яўна не пакутуе. Аўтарытэтна названы адным з людзей, што стаялі ля вытокаў «Талакі», і я не адчуваю хлусні ў ягоным сведчанні пра суполку… Да таго «жыдаедства» многіх нацыяналістаў 1980-х гадоў засведчана іншым тагачасным энэрджайзерам, Сяргеем Дубаўцом, які на развітанне з мовазнаўцам Змітром Саўкам (1965–2016; Зміцер, «яўрэй на чвэрць», меў семіцкія рысы твару) напісаў наступнае:

Сам памятаю… на нацыянальных тусоўках нехта старэйшы ў вышыванцы запраста казаў яму, бліскаючы дзіўным радасным шалам уваччу: ой, а ты што тут робіш, ідзі ты, братка, адсюль, ня псуй карціну… Чаму і ён размаўляе па-беларуску? Ён дыскрэдытуе наш рух!.. І ён – таксама – беларус?..

Вось яшчэ гаваркі эпізод. Інтэрв’ю ў сакавіку 2018 г. дае гуманіст, лінгвіст і «з усіх бакоў белы і пухнаты» Вінцук В., старшыня БНФ у 1999–2007 гг. Распавядае пра БНР: «Першыя святкаванні на вуліцах пачаліся ў 1989 годзе. Асноўным рухавіком быў Алесь Пушкін, які зладзіў прыгожы рамантычны перформанс». Усё б нічога, але ў час таго шумлівага несанкцыянаванага перформансу мастак Пушкін заявіў, што марыць пра Беларусь «без жыдоў і камуністаў»… Быў асуджаны, але без сур’ёзных наступстваў. І неўзабаве ахвяраваў свае работы першаму з’езду БНФ (Вільня, чэрвень 1989 г.), якія і былі ўрачыста паказаны ў вестыбюлі. Як на тое адрэагавалі некаторыя госці з’езда, 26.05.2018 для belisrael.info ўспомніў Якаў Гутман, прэзідэнт Сусветнага згуртавання беларускіх яўрэяў, а ў канцы 1980-х – член праўлення Мінскага аб’яднання яўрэйскай культуры:

У фае віселі карціны Пушкіна. Мы – Юра Хашчавацкі, Май Данцыг, я, яшчэ нехта – напісалі ў прэзідыум з’езда, што карціны Пушкіна не могуць быць выстаўлены. Калі Пазняк паведамляў пра наш зварот, ён сказаў нешта накшталт таго, што паступіла цыдула пра Пушкіна, але не варта займацца гэтым пытаннем. Я адразу сказаў, што трэба сыходзіць са з’езда. Юра сказаў, што Пазняк не разумее, што робіць, і пайшоў з ім дамаўляцца. Калі вярнуўся, то сказаў прыблізна наступнае: «У Пазняка алавяныя вочы, ён не разумее, што ён робіць». Яны кепска пачыналі і кепска скончылі… Нябожчык Аркадзь Рудэрман папрасіў нас прайсці так, каб было відаць спіны, і мы сышлі.

Карацей, «прыгожы рамантычны перформанс» пасварыў вялікую частку яўрэяў з беларусамі. Не думаю, што разумнік Вінцук таго не ведае… Значыцца, па сутнасці не заўважае ў міжэтнічных сварках нічога страшнага.

А. Пушкіну на момант «перформансу» ішоў 24-ы год, ён адслужыў сваё ў арміі, г. зн. з’яўляўся ўжо сфармаванай асобай. У 1992 г., праўда, удакладніў: «Сёння я інакш пазіраю на гэта. Ад сказанага не адмаўляюся. Але цяпер многае змянілася…»

Дзякуй Б-гу, падчас супрацы з «Нашай Нівай» (2001–2007) ад мяне не патрабавалі рэпартажаў пра дзейнасць Віктара Івашкевіча (1959–2013; хай спіць спакойна, мо пад канец жыцця ён змяніў свае погляды), Славаміра Адамовіча ці таго ж Алеся Пушкіна. Як умеў, распавядаў я пазаштатна пра яўрэйскія, шахматныя і шашачныя справы. Пару крыжаванак склаў. Ну, аднойчы паспрабаваў дапамагчы бізнэсоўцам-галадоўшчыкам, што не дужа спадабалася рэдактару…

Давайце, шаноўныя мае чытачы, асабліва яўрэі, беларускія і не, больш пільна прыглядацца да асоб, якія тусуюцца ў тутэйшым палітыкуме-2018. Антыкамунізм і антылукашызм актывістаў – яшчэ не прычына, каб іх усхваляць-падтрымліваць. Мудра ў 1924 г. адзначаў Зэеў Жабацінскі: «Палітычная наіўнасць яўрэя нечуваная і неверагодная: ён не разумее таго простага правіла, што ніколі няможна “ісці насустрач” таму, хто не хоча ісці насустрач табе… Мы ўвогуле, як я пісаў ужо… лічым сваім абавязкам, як толькі пачуем “Марсельезу”, застыць навыцяжку і гукаць “ура” – няхай нават гэтую мелодыю грае сам Гаман і ў яго катрынцы трашчаць яўрэйскія косткі. Гэта мы лічым палітычнай маральнасцю…»

З улікам даволі пашыранай тут юдафобіі, няма ніякай ахвоты спрыяць таму, каб ва ўладу ў Беларусі пралез мясцовы аналаг украінскай партыі «Свабода» або «Правага сектару». Нават у Кіеве гарсавет, выглядае, танчыць пад свабодаўскую дудку, пастанавіўшы ўрачыста адсвяткаваць 250-годдзе гайдамацкага паўстання – «Каліеўшчыны» з яе антыпольскімі ды антыяўрэйскімі пагромамі…

Этнанацыяналізм (этнізм) тут і цяпер уважаю за даволі небяспечную з’яву, хоць некаторым «экспертам» ён не замінае. Адзін «акадэмічны дырэктар» надоечы выступіў у духу ці то Міхаіла Задорнава, ці булгакаўскага Шарыкава: маўляў, «не разумее» тэарэтыкаў, якія «ўзяліся за пабудову дзіўнай і непрактычнай канструкцыі ў выглядзе “грамадзянскага нацыяналізму” (нібыта лепшая альтэрнатыва для “этна-нацыяналізму”)». І дадаў: «Сам падзел на два нацыяналізмы – штучны і непрыдатны». Як па мне, то прыдатны… Калі этнанацыяналізм зацыклены на мінулым і перавазе пэўнага («тытульнага») этнасу над іншымі, то грамадзянскі імплікуе прынамсі фармальную роўнасць у дзяржаве грамадзян рознага паходжання, дый робіць акцэнт на будучыні.

Стрымана стаўлюся да гаспадара tut.by Юрыя Зісера (перафразуючы вядомае выслоўе пра Міхаіла Батвінніка, Ю. Зісер – чэмпіён па раскрутцы сайта, а думае, што чэмпіён па ўсім на свеце). Але ягоны пасыл тутНацыянальная ідэя ня можа быць скіраванай на мінулае. Яна ня можа быць рэканструкцыяй чагосьці мінулага, яна скіраваная на будучыню») у прынцыпе слушны. Вышэйзгаданы эксперт пакпіў: «гэта ўсё роўна што сказаць: “Дарога Масква – Брэст павінна весці ўперад, а не назад”». Між тым рэканструкцыі на самай справе лепей пакінуць гісторыкам, мастакам, паэтам і экскурсаводам. Так, яны граюць важную ролю ў нашым жыцці, але жыццё ў цэлым – не дарога на два напрамкі…

Хапае і ў яўрэйскім асяроддзі аматараў развярнуць час ды адрадзіць «штэтл» з яго духам салідарнасці. Не цямяць бядулі-гараджане з ХХІ стагоддзя, што самі б, хутчэй за ўсё, на другі дзень уцяклі з мястэчка, якім яно было ў час свайго «росквіту» (канец ХІХ – пачатак ХХ стст.). Была там салідарнасць, але нярэдка назіраўся эканамічны ды культурны застой, з такім імпэтам выкрыты ў Мендэле, Шолам-Алейхема і – асабліва – у Іцхака-Лейбуша Пераца.

Трохі пра іншае. Забаўную шматхадовачку арганізавалі беларускія ідэолагі з нагоды таго, што брытанскае пасольства на 17 мая вывесіла вясёлкавы сцяг на сваім будынку ў цэнтры Мінска. Спярша міністэрства ўнутраных спраў у выхадны дзень, 20.05.2018, выказалася груба-груба, акурат «кепскі следчы»: «Мы – за сапраўднае, яны (ЛГБТ – В. Р.) не пройдуць!» Калі ўсчаўся шум, і за мяжой таксама, то журналістам «выпадкова» падвярнуўся «добры следчы», міністр замежных спраў РБ тав. Макей… Ён «адмовіўся каментаваць» заяву калегі з МУС, але падзяліўся «меркаваннем»: «любая структура, робячы тыя ці іншыя заявы, павінна думаць пра ўсе наступствы». За гэтае марнаслоўе яго запісалі ледзь не ў сябры ЛГБТ, а разам з тым – і Еўрапейскага Саюза 🙂 Яму ж і адзіная «нобелеўская» ў красавіку выказала давер ды спачуванне: «Макей, можа быць, і гаворыць шчыра… Але, думаю, ён таксама не вельмі трывала сябе адчувае… гляджу на Макея як на трагічную постаць…»

З майго гледзішча і Шуневіч, і Макей – шрубкі аднаго амаральнага механізма (другі нават больш небяспечны, бо лепш адукаваны). Трагічныя постаці ў сучаснай Беларусі – тыя, каго кладуць на асфальт, садзяць за краты, выганяюць з працы, душаць штрафамі… Ды насамрэч, калі падумаць, то куды ім у плане трагічнасці да былога кіраўніка лукашэнкаўскай адміністрацыі! ¯\_(ツ)_/¯

«Цытатнік ад Вольфа»

«— Таварыш, – паляпала па плячу доктарка. – Што з вамі?

Я ўздрыгануўся.

— Памажыце правесці яго ў мой кабінет, — распарадзілася доктарка. — Калі ж побач са школамі псіхбальніцы пачнуць будаваць!» (Яўген Кароткіх, «Чорны тэатр ліліпутаў», 1986)

«Адна з галоўных праблем сучаснай школы якраз і палягае ў тым, што дзяцей вучаць жыццю людзі, якія самі-то не ўмеюць жыць, і якім не зашкодзіў бы доўгі курс рэабілітацыі ў добрага псіхатэрапеўта» (блогер fritzmorgen, 25.05.2018)

«Ёсць дапушчэнне, што ў інфармацыйным грамадстве традыцыйныя классы, звязаныя ўласнасцю і сродкамі вытворчасці, замяняюцца нейкімі інфармацыйнымі супольнасцямі, г. зн. супольнасцю паводле доступу да падобных крыніц інфармацыі, паводле падабенства поглядаў, па прыналежнасці да аднаго, як гэта цяпер называецца, інфармацыйнага пухіра» (Кацярына Шульман, 17.04.2018)

«Калі дзяржава не можа прапанаваць праект будучыні, яе ясныя чарцяжы – яна бяздарна і шумна ператрэсвае труны» (Аляксей Белякоў, 25.05.2018)

«Жаба скокнула ў вогнішча. Усе ў захапленні: “Саламандра!..”», «Узбагаціўся сам – узбагаці ўран!», «Разынкі й курага – біч айчыннага хлебапячэння», «Адна галава – добра, калі яна сырная», «Акцыя: кожнай белай вароне – па чорным варанку!», «Калісьці быў перыяд ВКЛ, а хутка надыйдзе перыяд ВЫКЛ…» (Paul Dorokhin, 201?)

Вольф Рубінчык, г. Мінск

28.05.2018

wrubinchyk[at]gmail.com

Апублiкавана 28.05.2018  20:40

***

водгукi:

Ганкина Инесса 28 мая в 23:15

Так, памятаю гэты з’езд, таксама планую пра гэта написаць падрабязна! Зараз пишу трэцю частку сваей прозы, пачала з 80-х, скончу прыблизна 2000.

Andrei Dubinin  29 мая в 17:51

адзін з лепшых матэрыялаў В.Рубінчыка, у яго “рэтраспекцыях” заўсёды прысутнічае праекцыя ў будучыню: быццам пішучы пра мінулыя падзеі, напісанае заўсёды ўтрымлівае ў сабе “вобраз будучага”, гэта каштоўная якасць. Шкада, што маштаб Вольфа не запатрабаваны шырока((

Siarhiej Sparyš что-то похожее было у Галко
https://budimir.livejournal.com/49477.html

Siarhiej Sparyš   30 мая в 08:48

“Тогда я теоретически готов был как умирать, так и убивать во имя утверждения «белорусской идеи». Но – только теоретически. Потому что когда мне было сделано неожиданное предложение поучаствовать в этнической чистке – уничтожении цыганской слободки в Минске, я был ошарашен. Мне стало тошно. Пожалуй, именно этому случаю я обязан последующим «левым поворотом».

Человек, который предлагал «зьнiшчыць вылюдкаў» («уничтожить выродков»), начинал так же, как и я. Как культурный националист. Образованный, начитанный и с обострённым чувством справедливости. У меня есть основания полагать, что он всего лишь честно дошёл в развитии своего национализма до логического конца”

***

Алесь Рэзнiкаў па мэйлу:

Выпуск моцна ўразіў. Я раней цешыўся, што наш беларускі нацыяналізм ледзь не самы юдафільскі ў свеце, але ж не ўсё так гладка. Вялікі дзякуй за артыкул, бо старыя гнайнікі трэба ўскрываць і старыя міны размініраваць.

Дадана 5 чэрвеня  08:27

Водгук Анатоля Сідарэвіча (13.06.2018):

Макей – гэбіст, і крывавую нядзелю 19 снежня 2010 г. арганізоўваў ён — як кіраўнік адміністрацыі. Пра гэта мне казалі дасведчаныя людзі. Пра гэта я кажу замежным эсдэкам.

Бараніча першы раз бачу. Ва ўсякім разе не чуў такое прозвішча. Вячорку ведаю, братоў Івашкевічаў ведаю. Дубаўца з тае групы ведаю лепш за ўсіх, бо прыяў яму ў ЛіМе. Ніякіх антысеміцкіх і юдафобскіх выказванняў ад іх не чуў і не помню.

Пасля аднаго святкавання 25 Сакавіка да Віктара Івашкевіча займеў недавер. Калі было тое святкаванне — не памятаю, бо я не раз быў сузаяўнікам. І вось, аднаго разу пераканаўся, што Івашкевіч наўмысна ўчыніў правакацыю, каб атрымаць карцінку з брутальнымі мянтамі. Я ж у прынцыпе супраць таго, каб правакаваць бойкі, разглядаць людзей як гарматнае мяса… Гэта сацыял-дэмакратычны прынцып. І на гэтым пункце ў мяне быў канфлікт са Статкевічам. Я публічна, у «Народнай Волі», назваў яго правакатарам.

Са з’езду БНФ я памятаю, як Пушкін гарлаў пра жыдоў. Нешта ў сэнсе «далоў». І як зала няўхвальна прыняла яго. А сядзеў я побач з паўжыдкам Лявонам Луцкевічам і Сцяпанам Дуж-Душэўскім, чыйго бацьку Клаўдзія немцы кінулі за дрот за спрыянне ковенскім габрэям.

Я быў ля вытокаў БНФ, быў сведкам яго нараджэння. Ідэю нацыянальнага фронту я выказаў яшчэ ў 1987-м у лісце да Ігара Дзядкова. Але, пабачыўшы Пазняка і прысных, трымаўся на дыстанцыі, у структуры БНФ не ўваходзіў, хоць яны мяне запрашалі і я выступаў. Але быў вольны казак. Пра што яны вялі размовы ў сваім цесным коле — не ведаю. Не бываў у ім.

З’езд БНФ адбыўся ў чэрвені 1989 г. Пра год, у ліпені 1990-га, па дарозе на Грунвальд пра ідэю сацыял-дэмакратычнай партыі са мною загаманіў Міхась Ткачоў. Урэзалася ў памяць, як ужо ў дні заснавання партыі мы дружна прагаласавалі за тое, каб у анкеце не было графы «нацыянальнасць». І памятаю, як у Міхася Ткачова адзін чалавек, пра антысемітызм якога я ведаў, спытаўся, ці хрышчаны ён. Я крыкнуў: «Міхась Аляксандравіч, не адказвайце, гэта правакатар». Але Ткачоў адказаў. Аказваецца, яго хрысцілі двойчы.

13.06.2018  10:13

З адказу Уладзіміра Бараніча на resurs.by:

Сідарэвіч мяне ня можа ведаць. Я зь ім ніколі ніякіх справаў ня меў, і да Талакі з маім удзелам ён не мае ніякіх адносінаў. Хаця й асабіста сустракаўся зь ім на паседжаньнях тады яшчэ трусаўскай Грамады, зь якой я выйшаў, калі яе ачоліў Статкевіч…

Натуральна, што пра тыя далёкія часы любое маё слова будзе супраць нечага іншага. Апроч мяне, тое (пра жыдабойства), пэўна, ніхто ніколі не прызнАе. Але што мне да таго?.. Сваё былое юдафобства я прыводжу ў якасьці сьведчаньня цуду навяртаньня жыдабойцы-агностыка да габрэйскага Бога. Палітыка, гісторыя, літаратура ды іншыя чалавечыя жарсьці мяне цікавяць выключна ў гэтым ключы.
13 чэрвеня  16:56
От редактора. Напоминаю о необходимости и важности финансовой поддержки сайта.
Текст на русском и как это сделать, читайте внизу этой публикации