(Ниже на русском)

Яшчэ пра Віктара Купрэйчыка / More on Viktor Kupreichik

Каля ста чалавек прыйшлі сёння, 23 траўня, у вялікую залу Рэспубліканскага цэнтра алімпійскай падрыхтоўкі па шахматах і шашках, каб развітацца з Віктарам Давыдавічам Купрэйчыкам. На экране злева ад труны пад запіс песні Уладзіміра Высоцкага «Кони привередливые» чаргаваліся фатаграфіі і відэаролікі, якія адлюстроўвалі розныя эпізоды біяграфіі выбітнага беларускага шахматыста. Труна была ўсыпана веснавымі кветкамі.

Вынас цела на вул. К. Маркса. Прыкладна 15.30.

У кулуарах дзеячы шахмат падзяліліся з карэспандэнтам belisrael.info сваімі думкамі і ўспамінамі, звязанымі з В. Д. Купрэйчыкам.

Юрый Муйвід, трэнер РЦАП:

– Я ведаў Віктара з тых часоў, калі яму было 11 год, калі ён быў моцным першаразраднікам, гуляў у паўфінале першынства Мінска сярод дарослых. Вельмі шмат ахвяроўваў, гуляў у востракамбінацыйным стылі, падобным да талеўскага – вядома, і выйграваў, і прайграваў.

Заметка А. Ройзмана пра юнага Купрэйчыка ў «Фізкультурніку Беларусі». Фота В. Каблюка.

Быў сведкам, як Віктар выступаў за зборную Мінска на спартакіядзе школьнікаў Беларусі ў сярэдзіне 1960-х гг. (ладзілася ў Гомелі). Ад Мінска тады прыслалі дзве каманды, і за першую гулялі Купрэйчык, Дыдышка… Аба Шагаловіч папрасіў, каб я паехаў з мінчанамі замест трэнера Вадзіма Місніка. У першы дзень хлопчыкі і дзяўчаты пачалі гарэзаваць, збягаць з горкі ў парку, а яна была дужа крутая… Вячаслаў Дыдышка выляцеў прама на парапет, урэзаўся ў застыглы цэмент – добра яшчэ, што паспеў згрупіравацца. Віктару пашанцавала больш, ён схапіўся за нейкі куст, прытармазіў. Шагаловіч быў у шоку!

Уладзімір Гінзбург, намеснік старшыні Беларускай федэрацыі шахмат:

– Да таго, як Віктар Давыдавіч некалькі дзён таму няўдала ўдарыўся галавой і злёг, ён рыхтаваўся да чэмпіянату Еўропы ў Мінску, а ўлетку плануецца яшчэ шахматны матч ветэранаў на тэрыторыі пасольства Беларусі ў Расіі, на 10 дошках… Купрэйчык мусіў быў гуляць на 1-й дошцы. Мы даўно рыхтавалі гэты беларуска-расійскі матч, і вось толькі сёлета знайшлі грошы. Нават не ведаю, ці варта цяпер яго праводзіць. Дыдышка кажа: «Няма Віктара – няма сэнсу».

Юрый Балашоў, міжнародны гросмайстар (Расія, разам з міжнародным майстрам Сяргеем Юферавым спецыяльна прыехаў на пахаванне):

– Смерць Віктара – вялікая страта, сышоў яркі, творчы шахматыст. Магчыма, спартыўныя яго вынікі не так уражвалі, як творчыя. У 1979 годзе, калі ў Мінску праходзіў чэмпіянат СССР, людзі пыталіся лішні квіток, ішлі на Купрэйчыка… Мы сябравалі, дапамагалі адно аднаму, разам ездзілі на спаборніцтвы, агулам, былі ў «адной звязцы». Віктар да апошніх дзён захоўваў прыстойную шахматную сілу. Ён валодаў высокімі чалавечымі якасцямі – надзейнасць, сумленнасць, смеласць. Мне ўчора тэлефанавалі з розных гарадоў Расіі – з Пярмі (Анатоль Цярохін), з Тамбова, адусюль, дзе бываў Віктар… Прасілі перадаць спачуванне родным і сябрам. Яшчэ, помню, у 1982 годзе мне пазваніў Васіль Васільевіч Смыслоў, спытаўся, як я пастаўлюся да таго, што ён запросіць у групу сваіх памочнікаў Віктара Купрэйчыка. Вядома, я згадзіўся. І сапраўды, Віктар вельмі дапамог Смыслову, які на сёмым дзясятку гадоў дайшоў у прэтэндэнцкім цыкле да матчу з Каспаравым (1984 г.).

Ю. Балашоў (злева) і У. Гінзбург

Леанід Шацько, шахматыст-завочнік, распаўсюднік шахматнай літаратуры, вядучы шахаддзела ў «Народнай газеце»:

– Дзякуючы Віктару Давыдавічу я, можна сказаць, і прыйшоў у шахматы. У 1972-1974 гг., у старшых класах школы, я ўдзельнічаў у шахматных конкурсах газеты «Знамя юности», якія арганізоўваліся аддзелам пад рэдакцыяй майстра спорту В. Купрэйчыка. У гэтых конкурсах я паступова выканаў 4-ы і 3-і разрады, а ў апошнім, дзе ўдзельнічала звыш 600 (!!!) чалавек, увайшоў у тройку пераможцаў. Так што штуршок да заняткаў шахматамі Віктар Давыдавіч даў многім у нашай краіне. Ён прысылаў мне лісты, якія захоўваю дагэтуль. Што цікава, ў конкурсе 1973 г., дзе я выканаў норму 3-га разраду, адным з пераможцаў стаў Уладзімір Барташ – цяпер вядомы трэнер, які працуе ва Уруччы, у цэнтры дадатковай адукацыі дзяцей і моладзі «Арт». Яго вучні становяцца пераможцамі многіх рэспубліканскіх турніраў.

Даведка пра выкананне разраду, падпісаная В. Купрэйчыкам. Архіў Л. Шацько.

Апошні час Віктар Давыдавіч моцна хварэў, у яго былі праблемы з ныркамі: ведаю, што, калі ён ездзіў на турнір у Дрэздэн, то кожны дзень яму рабілі гемадыяліз. Ён атрымаў групу інваліднасці; магчыма, праз гэта быў вымушаны пару гадоў таму зволіцца з СДЮШАР-11. Тым не менш не губляў бадзёрасці: цікавіўся кнігамі, звяртаўся да мяне наконт навінак, набыў нават «Энцыклапедыю шахматных дэбютаў» (між тым большасці людзей «ва ўзросце» ўжо не да літаратуры па шахматах). У СДЮШАР-11 ён займаўся з некалькімі перспектыўнымі рабятамі, як мінімум адзін з іх – Уладзімір Раманенка, які пераехаў у ЗША – стаў гросмайстрам. Сярод яго вучняў таксама міжнародны майстар Міхаіл Нікіценка. Дзеля заняткаў хлопцы ездзілі да Купрэйчыка і на кватэру.

Далей – фрагмент з тэксту Уладзіміра Някляева, учора апублікаванага тут (паэт Някляеў таксама прыходзіў у РЦАП).

«Не стала Віктара Купрэйчыка. Міжнароднага грасмайстра, найбліскучага беларускага шахматыста, унесенага ў Сусветную залу шахматнай славы.

Мы сябравалі. Ён адзін з самых даўніх маіх сяброў. Таму цяжка. Вельмі.

Апошнімі гадамі ён невылечна хварэў. Але памёр не праз хваробу. Праз выпадак. Спраўдзілася ягонае: «Мы паміраем выпадкова».

Ён любіў не толькі шахматы. Шмат што яшчэ. У тым ліку музыку, літаратуру. За грошы, выйграныя на адным з апошніх (ветэранскіх) турніраў, выдаў па-беларуску кнігу Івана Буніна. Калі спыталі, навошта яму гэта, адказаў: «Хачу, каб любілі Буніна па-беларуску».

Грошы, якія перакладчыкі бунінскай кнігі не ўзялі ў яго як ганарар, ён перадаў на помнік Рыгору Барадуліну».

Падрыхтаваў В. Р.

Гл. таксама: Виктор Купрейчик (03.07.1949 – 22.05.2017) / Viktor Kupreichik

***

Около ста человек пришли сегодня, 23 мая, в большой зал Республиканского центра олимпийской подготовки по шахматам и шашкам, чтобы попрощаться с Виктором Давыдовичем Купрейчиком. На экране слева от гроба под запись песни Владимира Высоцкого «Кони привередливые» сменялись фотографии и видеоролики, отражавшие разные эпизоды биографии замечательного белорусского шахматиста. Гроб был усыпан цветами.

Вынос тела на ул. К. Маркса. Примерно 15:30.

В кулуарах деятели шахмат поделились с корреспондентом belisrael.info своими мыслями и воспоминаниями, связанными с В. Д. Купрейчиком.

Юрий Муйвид, тренер РЦОП:

– Я знал Виктора с 11-летнего возраста, когда он был сильным перворазрядником, играл в полуфинале первенства Минска среди взрослых. Очень много жертвовал, играл в острокомбинационном стиле – конечно, и выигрывал, и проигрывал.

Заметка А. Ройзмана о юном Купрейчике в «Физкультурнике Беларуси». Фото В. Каблюка.

Был свидетелем, как Виктор выступал за сборную Минска на спартакиаде школьников Беларуси в середине 1960-х (проводилась в Гомеле). От Минска тогда прислали две команды, и за первую играли Купрейчик, Дыдышко… Або Шагалович попросил, чтобы я поехал с минчанами вместо тренера Вадима Мисника. В первый день мальчики и девочки стали резвиться, сбегать с горки в парке, а она крутая… Вячеслав Дыдышко вылетел прямо на парапет, врезался в цемент – хорошо, что успел сгруппироваться. Виктору повезло больше, он ухватился за какой-то куст, притормозил. Шагалович был в шоке!

Владимир Гинзбург, зам. председателя Белорусской федерации шахмат:

– До того, как Виктор Давыдович несколько дней назад неудачно ударился головой и слёг, он готовился к чемпионату Европы, а летом планируется ещё матч ветеранов по шахматам на территории посольства Беларуси в России, на 10 досках… Купрейчик должен был играть на 1-й доске. Мы давно готовили этот российско-белорусский матч, и вот только в этом году нашли деньги. Даже не знаю, стоит ли теперь его проводить, Дыдышко говорит: «Нет Виктора – нет смысла».

Юрий Балашов, международный гроссмейстер (Россия, вместе с международным мастером Сергеем Юферовым специально приехал на похороны):

– Смерть Виктора – большая потеря, ушёл яркий, творческий шахматист. Возможно, спортивные его результаты не были такими впечатляющими, как творческие. В 1979 году, когда в Минске проводился чемпионат СССР, люди спрашивали лишний билетик и шли на Купрейчика… Мы дружили, помогали друг другу, вместе ездили на соревнования, в общем, были «в одной связке». Виктор до последних дней сохранял приличную шахматную силу. Он обладал высокими человеческими качествами – надёжность, честность, смелость. Мне вчера звонили из разных городов России – из Перми Анатолий Терёхин, из Тамбова, отовсюду, где бывал Виктор… Просили передать соболезнование родным и друзьям. Ещё, помню, в 1982 году мне позвонил Василий Васильевич Смыслов, спросил, как я отнесусь к тому, что он пригласит в группу своих помощников Виктора Купрейчика. Конечно, я согласился. И действительно, Виктор очень помог Смыслову, который на седьмом десятке лет дошёл в претендентском цикле до матча с Каспаровым.

Ю. Балашов (слева) и В. Гинзбург

Леонид Шетько, шахматист-заочник, распространитель шахматной литературы, ведущий шахотдела в «Народной газете»:

– Благодаря Виктору Давыдовичу я, можно сказать, и пришёл в шахматы. В 1972-1974 гг., учась в старших классах школы, я участвовал в шахматных конкурсах газеты «Знамя юности», которые проводились отделом под редакцией мастера спорта В. Купрейчика. В этих конкурсах я постепенно выполнил 4-й и 3-й разряды, а в последнем, где участвовало более 600 (!!!) человек, вошёл в тройку победителей. Так что толчок к занятиям шахматами Виктор Давыдович дал многим в нашей стране. Он присылал мне письма, которые храню до сих пор. Что интересно, в конкурсе 1973 г., где я выполнил норму 3-го разряда, одним из победителей стал Владимир Бартош – известный ныне тренер, который работает в Уручье, в центре дополнительного образования детей и молодёжи «Арт». Его ученики становятся победителями многих республиканских турниров.

Справка о выполнении разряда, подписанная В. Купрейчиком. Архив Л. Шетько.

В последнее время Виктор Давыдович сильно болел, у него были проблемы с почками: знаю, что, когда он ездил на турнир в Дрезден, то каждый день проходил гемодиализ. Получил первую группу инвалидности, из-за этого был вынужден уволиться из СДЮШОР-11. Тем не менее бодрости не терял: интересовался книгами, обращался ко мне, приобрёл даже «Энциклопедию шахматных дебютов» (а ведь большинству людей в возрасте уже не до литературы по шахматам). В СДЮШОР-11 он занимался с несколькими перспективными ребятами, как минимум один из них – Владимир Романенко, который переехал в США – стал гроссмейстером. Среди его учеников также международный мастер Михаил Никитенко. Ради занятий ребята ездили к Купрейчику и на квартиру.

Далее – фрагмент из текста Владимира Некляева, вчера опубликованного здесь (поэт Некляев тоже приходил в РЦОП). Перевод с белорусского:

«Не стало Виктора Купрейчика. Международного гроссмейстера, самого блестящего белорусского шахматиста, внесенного во Всемирный зал шахматной славы.

Мы дружили. Он один из старейших моих друзей. Поэтому тяжело. Очень.

В последние годы он неизлечимо болел, но умер не из-за болезни. Из-за случая. Подтвердились его слова: «Мы умираем случайно».

Он любил не только шахматы. Многое другое. В том числе музыку, литературу. За деньги, выигранные на одном из последних (ветеранских) турниров, издал по-белорусски книгу Ивана Бунина. Когда спросили, зачем ему это, ответил: «Хочу, чтобы любили Бунина по-белорусски».

Деньги, которые переводчики бунинской книги не взяли у него как гонорар, он передал на памятник Рыгору Бородулину».

Подготовил В. Р.

См. также: Виктор Купрейчик (03.07.1949 – 22.05.2017) / Viktor Kupreichik

Опубликовано 23.05.2017  23:29